Φωτογραφία

Ιστορία
Αρχαιολογία
Κοινωνική Ανθρωπολογία

Διδάσκοντες

Άννα Ματθαίου

  • Βαθμίδα: Καθηγήτρια
  • Επιστημονικά ενδιαφέροντα: Νεοελληνική Ιστορία
  • Σε άδεια αυτό το εξάμηνο
  • e-mail:
  • Μαθήματα στο τρέχον ακαδημαϊκό έτος:

Βιογραφικό

Η Άννα Ματθαίου γεννήθηκε στην Αθήνα το 1959. Σπούδασε αγγλική φιλολογία  στην Αθήνα (ΕΚΠΑ) και ιστορία στο Παρίσι (Ecole des Hautes Etudes en Sciences Sociales – Université de Paris 1, Panthéon-Sorbonne). Έχει διδάξει νεότερη ελληνική ιστορία στο Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης και στο Τμήμα Κοινωνικής Ανθρωπολογίας και Ιστορίας του Πανεπιστημίου Αιγαίου. Από το 2000 έως σήμερα διδάσκει νεότερη ιστορία στο Τμήμα Ιστορίας, Αρχαιολογίας και Κοινωνικής Ανθρωπολογίας του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας. Τα ερευνητικά της ενδιαφέροντα περιλαμβάνουν ζητήματα της κοινωνικής και πολιτισμικής ιστορίας (ιστορία της διατροφής, της οικογένειας  και της σεξουαλικότητας, του ελληνικού εντύπου). Έχει γράψει βιβλία, άρθρα κι έχει αναλάβει την επιμέλεια τόμων με συναφή θεματολογία.

Μέλος των Αρχείων Σύγχρονης Κοινωνικής Ιστορίας (ΑΣΚΙ),  της συντακτικής ομάδας του περιοδικού Αρχειοτάξιο και της επιστημονικής επιτροπής συνεργατών του περιοδικού Τα Ιστορικά.

Δημοσιεύσεις

Βιβλία
  • Aspects de l’alimentation en Grèce sous la domination ottomane; des réglementations au discours normatif, Εκδόσεις Peter Lang, Φρανκφούρτη στο Μάιν 1997
  • Διαδρομές της Μέλπως Αξιώτη (1947-1955). Μαρτυρίες και κείμενα από τα  Αρχεία Σύγχρονης Κοινωνικής Ιστορίας, σε συνεργασία με την Πόπη Πολέμη, Εκδόσεις Θεμέλιο, Αθήνα 1999
  • Η εκδοτική περιπέτεια των ελλήνων κομμουνιστών. Από το βουνό στην υπερορία, 1947-1968, σε συνεργασία με την Πόπη Πολέμη, Εκδόσεις Βιβλιόραμα - ΑΣΚΙ, Αθήνα 2003
  • Οικογένεια και σεξουαλικότητα. Μεταξύ παράδοσης και νεωτερικότητας (ελληνικές μαρτυρίες, 17ος-αρχές 19ου αιώνα), Εκδόσεις Μέλισσα, Αθήνα 2019
Εισαγωγή - Επιμέλεια
  • Η Βιβλιοθήκη του Γυμνασίου Σύρου.  Κατάλογος εντύπων 1526-1920, σε συνεργασία με τη Βίκυ Πάτσιου, Επιστημονικό και Μορφωτικό Ίδρυμα Κυκλάδων 1, Ερμούπολη 1989
  • Η Μαγειρική. Ανώνυμη μετάφραση του 1828, Βιβλιολογικό Εργαστήρι - Ελληνικό Λογοτεχνικό Ιστορικό Αρχείο (ΕΛΙΑ), Αθήνα 1989
  • Ιστορία της διατροφής. Προσεγγίσεις της σύγχρονης ιστοριογραφίας, Θεωρία και μελέτες ιστορίας ΕΜΝΕ Μνήμων - 17, Αθήνα 1998
  • Φίλιππος Ηλιού, Ο ελληνικός εμφύλιος πόλεμος. Η εμπλοκή του ΚΚΕ, σε συνεργασία με τον Στρατή Μπουρνάζο και την  Πόπη Πολέμη, Εκδόσεις Θεμέλιο - ΑΣΚΙ, Αθήνα 2004
  • Φίλιππος Ηλιού, Ιστορίες του ελληνικού βιβλίου, σε συνεργασία με τον  Στρατή Μπουρνάζο και την Πόπη Πολέμη, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, Ηράκλειο 2005
  • Σπύρος Ι. Ασδραχάς, Βίωση και καταγραφή του οικονομικού. Η μαρτυρία της απομνημόνευσης, σε συνεργασία με την Ευτυχία Λιάτα και την  Πόπη Πολέμη, Ινστιτούτο Νεοελληνικών Ερευνών / ΕΙΕ, Αθήνα 2007
  • Φίλιππος Ηλιού, Ψηφίδες ιστορίας και πολιτικής του εικοστού αιώνα, σε συνεργασία με τον Στρατή Μπουρνάζο και την  Πόπη Πολέμη, Εκδόσεις Πόλις, Αθήνα 2007
  • Στην τροχιά του Φίλιππου Ηλιού. Ιδεολογικές χρήσεις και εμμονές στην ιστορία και την πολιτική, σε συνεργασία με τον Στρατή Μπουρνάζο και την  Πόπη Πολέμη, Μουσείο Μπενάκη, Αθήνα 2008
Άρθρα (επιλογή)
  • «Νεανικές εφημερίδες οθωνικής περιόδου», Πρακτικά του Διεθνούς Συνεδρίου Ιστορικότητα της παιδικής ηλικίας και της νεότητας, Αθήνα, 1-5 Οκτωβρίου 1984, τ. Β΄, Ιστορικό Αρχείο Ελληνικής Νεολαίας, Αθήνα 1986, σ. 551-554
  • Σπύρος Ασδραχάς ο δάσκαλος των πολλών», π. Τα Ιστορικά, τχ. 67 (Απρίλιος 2018), σ. 48-51
  • «Σπύρος Ασδραχάς: οι αναβαθμοί της προφορικότητας», π. Τα Ιστορικά, τχ. 69 (Απρίλιος 2019), σ. 213-218
  • «Το ’21 των πολιτικών προσφύγων (1948-1968)», σε συνεργασία με την Πόπη Πολέμη, π. Αρχειοτάξιο, τχ. 23 (2021), σ. 104-113
  • «Λέξεις και πρόσωπα στα έγγραφα των αρχείων», Αναζητώντας τα υποκείμενα στο αρχείο: νέες προσεγγίσεις στην ιστορία από τα κάτω, π. Τα Ιστορικά, τχ. 77 (Οκτώβριος 2023), σ. 72-77
  • «Διαιτητικές απαγορεύσεις στην τουρκοκρατία», π. Τα Ιστορικά, τχ. 21 (Δεκέμβριος 1994), σ. 259-288
  • «La longue durée de l’alimentation: permanences rurales et différenciations urbaines en Grèce sous la domination ottomane», Atti delle Setimane di studi Alimentazione e Nutritione secc. XIII-XVIII, Istituto Internazionale di Storia Economica « F. Dattini », Le Monnier, Φλωρεντία 1997, σ. 313-324
  • «Αποτελεί η διατροφή αξία στο νεοελληνικό πολιτισμό;», Τοπική παράδοση και πολιτισμικός τουρισμός, Πρακτικά Α΄ Συμποσίου της Εταιρείας Λευκαδικών Μελετών, Λευκάδα 1997, σ. 129-136
  • «Ο Βριλιά Σαβαρίν και το ψάρι του αρχιναύαρχου Κανάρη: τα ελληνικά βιβλία μαγειρικής του 19ου αιώνα», π. Τα Ιστορικά, τχ. 28/29 (Δεκέμβριος 1998), σ. 109-122
  • «Interdictions religieuses et indéterminations nationales: les habitudes alimentaires des populations grecques sous la domination ottomane», Giovanna Motta (επιμ.), I Turchi, il Mediterraneo e l’Europa, Εκδόσεις Franco Angeli, Μιλάνο 1998, σ. 340-354
  • «Οι διάρκειες των συμβόλων γύρω από την παιδική ηλικία», Οι χρόνοι της ιστορίας για μια ιστορία της παιδικής ηλικίας και της νεότητας, Πρακτικά του Γ΄ Διεθνούς Συμποσίου Ιστορίας του Ιστορικού Αρχείου Ελληνικής Νεολαίας, Αθήνα 1998, σ. 191-200
  • «Αναπαραστάσεις της γέννησης: το παράδειγμα μιας ευχής», Το παιδί στη νεοελληνική κοινωνία, 19ος-20ός αιώνας, Πρακτικά διημερίδας: Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης, Σχολή Επιστημών Αγωγής, Επιμέλεια: Βάσω Θεοδώρου, Βασιλική Κοντογιάννη, Εκδόσεις ΕΛΙΑ, Αθήνα 1999, σ. 15-22
  • «Για τη λογοτεχνία της εξορίας: τρία γράμματα της Μέλπως Αξιώτη (1949-1955)», σε συνεργασία με την Πόπη Πολέμη, π. Αρχειοτάξιο, τχ. 1 (1999), σ. 24-37
  • «Οι διεθνείς σχέσεις της Δημοκρατικής Ελλάδας μέσα στο 1948: μία έκθεση του Πέτρου Ρούσου», σε συνεργασία με την Πόπη Πολέμη, π. Αρχειοτάξιο, τχ. 2 (2000), σ. 4-40
  • «Ο Σεραφείμ Μάξιμος στα ΑΣΚΙ», σε συνεργασία με την Πόπη Πολέμη, π. Αρχειοτάξιο, τχ. 3 (2001), σ. 65-89
  • «Prier comme un Turc et manger comme un chrétien: la circulation des cultures alimentaires sous la domination ottomane», Martin Bruegel - Bruno Laurioux (επιμ.), Histoire et identités alimentaires en Europe, Εκδόσεις Hachette, Παρίσι 2002, σ. 217-228, 267-269
  • «Ο ζωγράφος - χαράκτης Γιώργης Δήμου», σε συνεργασία με την Πόπη Πολέμη, π. Αρχειοτάξιο, τχ. 4 (2002), σ. 61-63
  • «Η καθημερινή αγορά και η βίωση του οικονομικού», Σπ. Ασδραχάς κ.ά.,  Ελληνική Οικονομική Ιστορία, ιε΄- ιθ΄ αιώνας, Πολιτιστικό Ίδρυμα Ομίλου Πειραιώς (ΠΙΟΠ), Αθήνα 2003, σ. 519-548 και 664-673
  • «Ο ιδεότυπος του νέου κομμουνιστή: τα ελληνικά σχολικά εγχειρίδια της υπερορίας (1948-1968)», σε συνεργασία με την Πόπη Πολέμη, π. Αρχειοτάξιο, τχ. 5 (2003), σ. 154-162
  • «Φίλιππος Ηλιού (1931-2004): βιογραφικό σημείωμα και εργογραφία», σε συνεργασία με την Πόπη Πολέμη, π. Αρχειοτάξιο, τχ. 6 (2004), σ. 5-33
  • «Ένα γράμμα του Πωλ Ελυάρ στη Φούλα Χατζιδάκη (Ιούνιος-Ιούλιος 1946), σε συνεργασία με τον Φίλιππο Ηλιού και την Πόπη Πολέμη,  π. Αρχειοτάξιο, τχ. 6 (2004), σ. 94-104
  • «Τρία κείμενα, τρείς στιγμές του Θεοδόση Πιερίδη (1951-1956)», σε συνεργασία με τον Φίλιππο Ηλιού και την Πόπη Πολέμη, π. Αρχειοτάξιο, τχ. 6 (2004), σ. 105-133
  • «Αρχειοτάξιο (1999-2004): μια θητεία με τον Φίλιππο Ηλιού», π. Τα Ιστορικά, τχ. 40 (Ιούνιος 2004), σ. 20-22
  • «Οι ντελικάτες τροφές και το λιτοδίαιτο: δύο εκδοχές του Διαφωτισμού», π. Τα Ιστορικά, τχ. 40 (Ιούνιος 2004), σ. 37-52
  • «Συζυγικές σχέσεις και σεξουαλικότητα στα χρόνια της οθωμανικής κυριαρχίας: κανόνες, πρότυπα, συμψηφισμοί», π. Τα Ιστορικά, τχ. 44 (Ιούνιος 2006), σ. 147-160
  • «Η αναμέτρηση της ιδεολογίας: με τον τρόπο του Φίλιππου Ηλιού», Κοινωνικοί αγώνες και Διαφωτισμός. Μελέτες αφιερωμένες στον Φίλιππο Ηλιού, Επιμέλεια: Χρήστος Λούκος, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης (ΠΕΚ), Ηράκλειο 2007, σ. 104-108
  • Daily Market and the Economy Experienced», Spyros I. Asdrachas et al., Greek Economic History, 15th - 19th Centuries, τ. 1, Μετάφραση: Doolie Sloman, Piraeus Group Banc Cultural Foundation, Αθήνα 2007, σ. 489-514 και 625-634
  • «Τα εργαλεία και οι πειθαρχίες του ιστορικού», Στην τροχιά του Φίλιππου Ηλιού. Ιδεολογικές χρήσεις και εμμονές στην ιστορία και την πολιτική, Επιμέλεια: Άννα Ματθαίου, Στρατής Μπουρνάζος, Πόπη Πολέμη, Μουσείο Μπενάκη, Αθήνα 2008, σ. 20-24
  • «Οι ταλαντώσεις μιας σχέσης: Ο Κλωντ Λεβί-Στρως και η ιστορία ή η ιστορία του κουμπιού», π. Τα Ιστορικά, τχ. 53 (Δεκέμβριος 2010), σ. 291-302
  • «Από τις κοινότητες της ομοιότητας στα φαγητά της σιωπής», π. Τα Ιστορικά, τχ. 56 (Ιούνιος 2012), σ. 81-100
  • «Περί ελληνικής ιατρικής πολιτείας: αποτυπώσεις της νεωτερικότητας σε τρεις εκδόσεις του 1829», σε συνεργασία με την Πόπη Πολέμη, Τα Βαλκάνια. Εκσυγχρονισμός, ταυτότητες, ιδέες. Συλλογή κειμένων προς τιμήν της καθηγήτριας Νάντιας Ντάνοβα, Επιμέλεια: Ανδρέας Λυμπεράτος, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, Ηράκλειο 2014, σ. 77-94
  • «Μαγειρεύοντας την ιστορία. Γαλλικές επιρροές στην ελληνική ιστοριογραφία της διατροφής», Συναντήσεις της ελληνικής με τη γαλλική ιστοριογραφία από τη Μεταπολίτευση έως σήμερα, Επιμέλεια: Βαγγέλης Καραμανωλάκης, Maria Couroucli, Τριαντάφυλλος Ε. Σκλαβενίτης, École Française d’Athènes, Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών, Εταιρεία Μελέτης Νέου Ελληνισμού, Αθήνα 2015, σ. 177-188
  • «Καινοτόμες θεματικές και διδακτικές αναδιπλώσεις, 1975-2015. Ένα οξύμωρο πρόβλημα», Όλγα Κατσιαρδή-Hering και Βάσω Σειρηνίδου (επιμ.), Επιστημονική συνάντηση, Νεοελληνική Ιστορία και Οθωμανικές Σπουδές. Μια απόπειρα χαρτογράφησης, Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας, Τομέας Ιστορίας (ΕΚΠΑ), e– ιστορήματα 1, Αθήνα 2017, σ. 121-125
  • «Η ζεύξη με την πατρίδα. Το περιοδικό Πυρσός των πολιτικών προσφύγων (1961-1968)», σε συνεργασία με την Πόπη Πολέμη, Περάσματα, μεταβάσεις, διελεύσεις. Όψεις μιας λογοτεχνίας εν κινήσει. Πρακτικά ΙΕ΄ Διεθνούς Επιστημονικής Συνάντησης 1-4 Μαρτίου 2017. Μνήμη Δ.Ν. Μαρωνίτη (1929-2016), Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, Τμήμα Φιλολογίας, Τομέας Μεσαιωνικών και Νέων Ελληνικών Σπουδών, Θεσσαλονίκη 2018, σ. 325-339
  • «Voyages, Space, Words: Identity and Representations of Food in 19th- Century Macedonia», Earthly Delights. Economies and Cultures of Food in Ottoman and Danubian Europe, c. 1500-1900, Επιμέλεια: Angela Jianu, Violeta Barbu, Εκδόσεις Brill/Balkan Studies Library 23, Λάιντεν 2018, σ. 459-477
  • Σπύρος Ασδραχάς ο δάσκαλος των πολλών», π. Τα Ιστορικά, τχ. 67 (Απρίλιος 2018), σ. 48-51
  • «Σπύρος Ασδραχάς: οι αναβαθμοί της προφορικότητας», π. Τα Ιστορικά, τχ. 69 (Απρίλιος 2019), σ. 213-218
  • «Το ’21 των πολιτικών προσφύγων (1948-1968)», σε συνεργασία με την Πόπη Πολέμη, π. Αρχειοτάξιο, τχ. 23 (2021), σ. 104-113
  • «Λέξεις και πρόσωπα στα έγγραφα των αρχείων», Αναζητώντας τα υποκείμενα στο αρχείο: νέες προσεγγίσεις στην ιστορία από τα κάτω, π. Τα Ιστορικά, τχ. 77 (Οκτώβριος 2023), σ. 72-77
Βιβλιοκρισίες
  • «Umberto Eco: De Bibliotheca», π. Μνήμων, τ.11 (1987), σ. 337-340
  • «Ένα εικαστικό αρχείο: Αλέκος Βλ. Λεβίδης, Μαρτυρίες 1965-1976», π. Ο Πολίτης, τχ. 145 (Ιούνιος 2006), σ. 44-45
  • «Ο μακρύς ελληνικός 19ος αιώνας και η εθνική ακηδία» [για την έκδοση: Φίλιππος Ηλιού, Πόπη Πολέμη, Ελληνική Βιβλιογραφία 1864-1900. Συνοπτική αναγραφή, 4 τ., Αθήνα 2006], π. Νέα Εστία, τχ. 1796 (Ιανουάριος 2007), σ. 158-161
  • «Η μαρτυρία της Ελέν Μπερ» [για το βιβλίο: Hélène Berr, Ημερολόγιο 1942-1944, Μετάφραση: Αλίκη Κεραμιδά, Εκδόσεις Πόλις, Αθήνα 2009], π. Αρχειοτάξιο, τχ. 12 (2010), σ. 178-183
  • «Τρία βιβλία κοινωνικής ιστορίας, τρεις νέες προσεγγίσεις για τη δεκαετία του ’40», [για τα βιβλία: Ρίκα Μπενβενίστε, Αυτοί που επέζησαν. Αντίσταση, Εκτόπιση, Επιστροφή. Θεσσαλονικείς Εβραίοι στη δεκαετία του 1940, Εκδόσεις Πόλις, Αθήνα 2014· Πολυμέρης Βόγλης, Η αδύνατη επανάσταση. Η κοινωνική δυναμική του εμφυλίου πολέμου, Εκδόσεις Αλεξάνδρεια, Αθήνα 2014· Μενέλαος Χαραλαμπίδης, Δεκεμβριανά 1944. Η μάχη της Αθήνας, Εκδόσεις Αλεξάνδρεια, Αθήνα 2014], π. Αρχειοτάξιο, τχ. 17 (2015), σ. 157-163
  • Review of Dimitra Vassiliadou «Στον τροπικό της γραφής: Οικογενειακοί δεσμοί και συναισθήματα στην αστική Ελλάδα, 1850–1930», π. Historein, τχ. 18.2 (2019)
  • «Η εργοβιογραφία του Σπύρου Ασδραχά από τον Δημήτρη Αρβανιτάκη», π. Τα Ιστορικά, τχ. 74 (Απρίλιος 2022), σ. 228-232
  • «Γυναίκες του αρχείου» [για το βιβλίο: Δημήτρης Δημητρόπουλος, Λόγος γυναικών; Δέκα στιγμιότυπα από τα χρόνια της ελληνικής επανάστασης, Αθήνα, Αντίποδες, 2022 (8o, 248 σ.)], π. Τα Ιστορικά, τχ. 76 (Απρίλιος 2023), σ. 279-281
ΙΑΚΑ: Κεντρική σελίδα Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας