Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας - Τμήμα Ιστορίας, Αρχαιολογίας και Κοινωνικής Ανθρωπολογίας
Αρχαιολογία
Ανασκαφή στη Μαγούλα Πλατανιώτικη (2018- )
Επιστημονικός υπεύθυνος: Γιάννης Λώλος
Το νέο, πενταετές ερευνητικό πρόγραμμα στη Μαγούλα Πλατανιώτικη του Δήμου Αλμυρού (2018-2023) είναι συνεργασία της ΕΦΑ Μαγνησίας με το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας (Τμήμα ΙΑΚΑ) και το Ολλανδικό Ινστιτούτο Αθηνών που εκπροσωπεί τα Πανεπιστήμια του Amsterdam και του Groningen. Η Μαγούλα είχε ερευνηθεί επιφανειακά το 2011 και 2012 και με γεωφυσικές μεθόδους το 2015. Οι έρευνες αυτές έδειξαν ότι ο οικισμός καταλαμβάνει έκταση μικρότερη των 100 στρεμμάτων με έντονη ανθρώπινη δραστηριότητα κατά τον 4ο και 3ο αι. π.Χ. Με βάση κυρίως το μέγεθος και το χρονολογικό εύρος του οικισμού, σε σχέση με τις άλλες, μικρότερες οικιστικές θέσεις των ιστορικών χρόνων που εντοπίστηκαν κατά την επιφανειακή έρευνα της πεδιάδας του Αλμυρού, υπάρχουν βάσιμες υποψίες ότι πρόκειται για τον πυρήνα της Κλασικής πόλης της Άλου που επέζησε έως τον 2ο αι. π.Χ. Από το 2013 έως το 2016 η ΕΦΑ Μαγνησίας και το Ολλανδικό Ινστιτούτο Αθηνών διενήργησαν δοκιμαστικές τομές στο χώρο προκειμένου να σχηματίσουν μια προκαταρκτική εικόνα για τα όρια, τη στρωματογραφία και τις χρονολογικές φάσεις του οικισμού. Από το 2018 ο Τομέας Αρχαιολογίας του Π.Θ. συνεργάζεται με την ΕΦΑ Μαγνησίας στην ανασκαφή του Δυτικού Τομέα του οικισμού. Μετά από δύο ανασκαφικές περιόδους (2018 και 2019) έχουμε φέρει στο φως τη διασταύρωση μιας κεντρικής οδού με μικρότερη οδό καθώς και τμήματα τεσσάρων οικιών που σώζουν μεγάλο μέρος της σκευής τους κατά χώρα.
Εντός των ορίων της οδού προσανατολισμού Α-Δ και πλάτους περίπου 3,7 μ, φέραμε στο φως επάλληλα οδοστρώματα αποτελούμενα από χώμα, πέτρες, βότσαλα, θραύσματα κεράμων και κεραμικής, που χρονολογούνται στον 3ο και πρώιμο 2ο αι. π.Χ. Τα τμήματα των οικιών που έχουμε μέχρι τώρα αποκαλύψει σώζουν σε μεγάλο βαθμό ορίζοντες εγκατάλειψης και καταστροφής, που σε συνδυασμό με την πιθανή θέση των δωματίων εντός των αντίστοιχων οικιών μας επιτρέπει να προσεγγίσουμε θέματα χρονολόγησης και χρήσης των χώρων. Στη ΝΑ οικία, παχύ στρώμα καταστροφής σφράγισε το Δωμάτιο 1 και τη σκευή του. Το επίπεδο του δαπέδου αυτού του ευρύχωρου δωματίου εμβαδού 17,5 μ2 εντοπίστηκε σε βάθος περίπου μισού μέτρου από την επιφάνεια του εδάφους. Το μέγεθος και η θέση του δωματίου εντός της οικίας (στη βόρεια πλευρά), η ποσότητα και το είδος των ευρημάτων και η ύπαρξη εστίας κοντά στη ΒΑ γωνία του συνηγορούν στην ταύτισή του ως το κατεξοχήν δωμάτιο διαβίωσης της οικογένειας.
Στη ΒΔ οικία, τα πιθάρια του Δωματίου 1 και η θέση αυτού του δωματίου εντός της οικίας (στη νότια πλευρά του) δεν αφήνουν πολλές αμφιβολίες ως προς την χρήση του, ως κατεξοχήν αποθηκευτικού χώρου. Το ίδιο ισχύει για τα Δωμάτια 1 και 3 της ΒΑ οικίας, που ανήκουν επίσης στη νότια πλευρά της αντίστοιχης οικίας, και όπου βρέθηκαν πολλά αποθηκευτικά σκεύη. Επιπλέον, η μεγάλη ποσότητα σπόρων που συλλέξαμε από το Δωμάτιο 1 και κυρίως από το Δωμάτιο 2 φανερώνουν ότι στους νότιους χώρους της οικίας γινόταν επεξεργασία και αποθήκευση αγροτικών προϊόντων.
Οι τοίχοι των οικιών δεν διαφέρουν αισθητά ως προς το πλάτος τους και τον τρόπο κατασκευής τους. Το μέσο πλάτος τους είναι 0,38-0,40 μ και είναι κτισμένοι με διπλή σειρά αργών και ημικατεργασμένων λίθων τοποθετημένων με λάσπη. Αν και μόνο το κατώτερο μέρος των τοίχων σώζεται, μπορούμε να είμαστε αρκετά βέβαιοι ότι η ανωδομή ήταν από ωμές πλίνθους όπως συνήθως συνέβαινε στην οικιστική αρχιτεκτονική. Επίσης, το πλάτος του τοίχου δεν φαίνεται να είναι αρκετό για την υποστήριξη ορόφου, που σημαίνει ότι οι οικίες ήταν πιθανότατα ισόγειες.
Ο στόχος μας κατά τις επόμενες ανασκαφικές περιόδους είναι να αποκαλύψουμε ει δυνατόν το σύνολο των τεσσάρων αυτών οικιών, επεκτείνοντας τα σκάμματα προς όλες τις κατευθύνσεις, κάτι που θα μας επιτρέψει να προσεγγίσουμε θέματα χωροταξίας του οικισμού και χρονολογικής του εξέλιξης, κοινωνικής διαστρωμάτωσης, οικιακής οικονομίας, κοινωνικών συμπεριφορών κ.α.