Ιστορία
Αρχαιολογία
Κοινωνική Ανθρωπολογία

Προπτυχιακό πρόγραμμα σπουδών

Ανθρωπολογία του θανάτου

  • Κωδικός: ΚΑ2171
  • Κατεύθυνση: Κοινωνική Ανθρωπολογία
  • Κατηγορία: Καταστατικό
  • Τρέχοντες διδάσκοντες: Πηνελόπη Παπαηλία
  • Ώρες διδασκαλίας ανά εξάμηνο: 39
  • Μονάδες ECTS: 5.0
  • Διδάχθηκε: 2024-2025 χειμερινό, 2022-2023 χειμερινό, 2020-2021 εαρινό, 2017-2018 χειμερινό
  • Διδάσκεται: ΤΡΙΤΗ 09:00-12:00, αιθ. Σκουβαρά

Περίληψη

Το μάθημα καταπιάνεται μ' ένα κλασικό θέμα της ανθρωπολογικής έρευνας: τον θάνατο. Για τους ανθρωπολόγους, ο θάνατος, αντί για το κατεξοχήν «βιολογικό γεγονός», ερμηνεύεται ως ένα αμφίσημο όριο στο επίκεντρο σύνθετων κοινωνικών σχέσεων, ποικιλόμορφων πολιτισμικών πρακτικών και ιδεολογιών, καθώς και κρίσιμων πολιτικών παρεμβάσεων. Το μάθημα αυτό παρουσιάζει τη διεπιστημονική στροφή προς τη μελέτη της πολιτικής του θανάτου και του πένθους, με έμφαση στο σώμα, την τεχνολογία, την υλικότητα και την εικόνα, φέρνοντας σε επικοινωνία διαφορετικά γνωστικά πεδία (Σπουδές του Θανάτου, post-humanism, φεμινιστικός νεο-υλισμός, πολιτική φιλοσοφία, Σπουδές των Νέων Μέσων, Αnimal Studies, κτλ).

Θα μας απασχολεί ιδιαίτερα πώς το νεκρό σώμα έχει αποτελέσει ιστορικά πεδίο γνώσης, εξουσίας και υπεραξίας σε επιστήμες και τέχνες του «ανθρώπου», όπως η αρχαιολογία, η ανθρωπολογία, η εγκληματολογία, η ιατρική/ανατομία, η φωτογραφία, που χειρίζονται το πτώμα ως «τεκμήριο». Θα εστιάσουμε στον θάνατο του (ταξικού, έμφυλου, φυλετικού, εθνοτικού) Άλλου στο πλαίσιο της βιοπολιτικής και «νεκροπολιτικής»  διακυβέρνησης (αποικιακά/μετα-αποικιακά καθεστώτα, προσφυγικός θάνατος, black necropolitics, queer necropolitics, animal death). Θα δώσουμε ιδιαίτερη έμφαση στις παραδόσεις αναφορικά με την «επιστροφή» των «ζωντανών νεκρών» (φαντάσματα, ζόμπι, βαμπίρ) και πώς σχετίζονται με κριτικές του καπιταλισμού και της αποικιοκρατίας. Στο τέλος του μαθήματος θα εξετάσουμε προσεγγίσεις που εκκινούν από μια βαθιά κριτική του ανθρωποκεντρισμού για την ανάλυση της απειλής της εξαφάνισης του ανθρώπινου είδους στα πλαίσια της κλιματικής αλλαγής και των επιδημιών.

Θεωρητικά διαβάσματα θα συνοδεύονται από πληθώρα εθνογραφικών και ιστορικών παραδειγμάτων και κειμένων (λογοτεχνία, φιλμ, τηλεοπτικές σειρές, μουσική, ποπ κουλτούρα).

Συγγράμματα

  • Μακρυνιώτη Δ. (επιμ.) (2008): Περί θανάτου, Αθήνα: Νήσος
  • Traverso, Ε. (2017): Οι ρίζες της ναζιστικής βίας, Αθήνα: Εκδόσεις του 21ου
ΙΑΚΑ: Κεντρική σελίδα Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας