Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας - Τμήμα Ιστορίας, Αρχαιολογίας και Κοινωνικής Ανθρωπολογίας

Μεταπτυχιακό πρόγραμμα σπουδών

Χώρος και μνήμη

• Κωδικός: ΜΣ1421
• Κατεύθυνση: Ιστορία, Αρχαιολογία, Κοινωνική Ανθρωπολογία
• Κατηγορία: Διεπιστημονικό σεμινάριο
• Ώρες διδασκαλίας ανά εξάμηνο: 39
• Μονάδες ECTS: 15.0
• Διδάχθηκε: 2014-2015 εαρινό

Περίληψη

Το σεμινάριο αυτό αποτελεί «σπονδυλωτό» μάθημα, το οποίο διοργανώνει ο Τομέας Αρχαιολογίας σε συνεργασία με τους Τομείς της Ιστορίας και της Κοινωνικής Ανθρωπολογίας.

Φιλοδοξία του σεμιναρίου είναι η από κοινού εξέταση των εννοιών του «χώρου» και της «μνήμης» και των μεταξύ τους σχέσεων με βάση συγκεκριμένα παραδείγματα και φαινόμενα. Η μνήμη, άλλωστε, ως ατομική και συλλογική «διαχείριση» του παρελθόντος στο εκάστοτε παρόν, είναι ουσιαστικός παράγοντας της σημασιοδότησης κάθε χώρου, δομημένου ή αδόμητου, εφήμερου, μεταβλητού ή μόνιμου. Η θεματολογία των επιμέρους συναντήσεων θα εστιάσει κυρίως σε μνημονικούς τόπους και σε μνημεία, που αποτελούν παλίμψηστα νοημάτων τα οποία τους αποδίδονται από άτομα ή ομάδες κατά την πάροδο του χρόνου. Τα υπό εξέταση θέματα μπορούν επίσης να επεκταθούν σε «ετεροτοπίες», σε τόπους εσώτερους ή μεταφορικούς, ακόμη και σε τόπους όπου οι απουσίες είναι για ορισμένους πιο «ζωντανές» από ό,τι οι παρουσίες. Οι τόποι μνήμης, υποσύνολο των οποίων είναι τα μνημεία πολιτισμού, σημαίνουν το παρελθόν προσδιορίζοντας αφενός ταυτότητες, συνέχειες, συνδέσεις ή επανασυνδέσεις και δημιουργώντας αφετέρου ρόλους, υπευθυνότητες και υποχρεώσεις απέναντι στο παρελθόν αυτό.

Η μελέτη, εκτός από το εισαγωγικό μάθημα, θα οργανωθεί σε τέσσερις ενότητες των τριών εβδομάδων. Στις δύο πρώτες εβδομάδες οι συναντήσεις θα γίνονται στην αίθουσα με διαφορετικούς κάθε φορά ομιλητές, ενώ η τρίτη εβδομάδα θα αφιερώνεται στην έρευνα για την εκπόνηση ατομικών εργασιών. Κάθε φοιτητής καλείται να εκπονήσει τρεις τουλάχιστον εργασίες.

Ενδεικτική βιβλιογραφία

• Γιαννακόπουλος K., Γιαννιτσιώτης Γ., επιμ., 2010. Αμφισβητούμενοι χώροι στην πόλη, Αθήνα
• Μπενβενίστε Ρ., Παραδέλλης Θ., επιμ., 1999. Διαδρομές και τόποι της μνήμης. Ιστορικές και ανθρωπολογικές προσεγγίσεις, Αθήνα
• Boardman J., 2007. Αρχαιολογία της νοσταλγίας, Αθήνα
• Σερεμετάκη Κ. Ν. 1997. Παλιννόστηση αισθήσεων. Αντίληψη και μνήμη ως υλική κουλτούρα στη σύγχρονη εποχή, Αθήνα
• Alcock S. E., 2002. Archaeologies of the Greek Past. Landscape, Monuments, and Memories, Cambridge
• Alcock S. E., Cherry J. F., Elsner J., επιμ., 2001. Pausanias: Travel and Memory in Roman Greece, New York
• Bacci M., επιμ., 2007. L'artista a Bisanzio e nel mondo cristiano orientale, Pisa (τα άρθρα των R. Cormack, σ. 11-30, A. Cutler, σ. 31-54, και R. Nelson, σ. 311-316)
• Bastea E., 2004. Memory and Architecture, Albuquerque
• Carruthers M. Ziolkowski J. M., 2002. The Medieval Craft of Memory: An Anthology of Texts and Pictures, Philadelphia, Pennsylvania
• Crane S. A., 2000. Museums and Memory, Stanford, California
• Cusumano N., Gasparini V., Mastrocinque A., Rüpke J., 2013. Memory and Religious Experience in the Greco-Roman World, Stuttgart
• Dignas B., Smith R.R.R., 2012. Historical and Religious Memory in the Ancient World, Oxford, New York
• Edgerton G. R., Rollins P. C., 2001. Television Histories: Shaping Collective Memory in the Media Age, Lexington, Kentucky
• Halbwachs M., 1992. On Collective Memory, Chicago, London
• Halbwachs M., 2008. La topographie légendaire des évangiles en Terre sainte. Étude de mémoire collective, Paris
• Hillier B., Hanson J., 1984. The Social Logic of Space, Cambridge, New York
• Holtorf C., Williams H., «Landscapes and Memories», στο: Hicks D., Beaudry M. C., 2006. Historical Archaeology, Cambridge, New York, 235-254
• Krumeich R., 2014. «Ehrung Roms und Stolz auf die Polis. Zur Repräsentation römischer Magistrate auf der Akropolis von Athen», στο: Griesbach J.,επιμ., Polis und Porträt. Standbilder als Medien der öffentlichen Repräsentation im hellenistischen Osten, Wiesbaden, 141-153
• Moore N., Whelan Y., 2007. Heritage, Memory and the Politics of Identity: New Perspectives on the Cultural Landscape, Burlington, Vermont
• Nelson R. S., Olin M., 2003. Monuments and Memory, Made and Unmade, Chicago, London
• Penz Fr., Radick G. Howell R., επιμ., 2004. Space in Science, Art and Society, Cambridge, New York
• Ricoeur P., 2004. Memory, History, Forgetting, Chicago, London
• Schama S., 1996. Landscape and Memory, Hammersmith
• Winter J., 1995. Sites of Memory, Sites of Mourning: the Great War in European Cultural History, Cambridge
• Yoffee N., επιμ., 2007. Negotiating the Past in the Past: Identity, Memory and Landscape in Archaeological Research, Tucson

• Επιστροφή στην αναζήτηση