ΙΑΚΑ :: Γενικά :: Το τμήμα :: Νέα :: Αρχείο εκδηλώσεων

Αναζήτηση στο αρχείο εκδηλώσεων

Ιστορίας γραφές

Το Τμήμα Μεθοδολογίας, Ιστορίας και Θεωρίας της Επιστήμης (ΜΙΘΕ) του Πανεπιστημίου Αθηνών και το Τμήμα Ιστορίας, Αρχαιολογίας και Κοινωνικής Ανθρωπολογίας (ΙΑΚΑ) του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας διοργανώνουν Σεμινάριο Εργασίας με θέμα Ιστορίας γραφές. Ιστορία της Ιστοριογραφίας και Ιστορία των Επιστημών: πεδία διαλόγου.

Το Σεμινάριο θα πραγματοποιηθεί στις 31 Οκτωβρίου-2 Νοεμβρίου 2003, στο Βόλο, (Αμφιθέατρο «Γ. Κορδάτου» και Αίθουσα Μ, Κτίριο Παπαστράτου, Παν. Θεσσαλίας)

Προβληματική και Θεματικές του Σεμιναρίου

Οι σχετικά πρόσφατες συζητήσεις για την ιστοριογραφία ενεργοποίησαν πολλούς ιστορικούς διαφόρων γνωστικών αντικειμένων και κατέστησαν σαφή την ανάγκη επαναπροσέγγισης των κατηγοριών, υποθέσεων και μεθόδων που χρησιμοποιούν στις έρευνές τους. Οι νέες δυνατότητες που δημιούργησαν αυτές οι συζητήσεις επανέφεραν στο προσκήνιο παλιά προβλήματα της ιστοριογραφίας κάθε γνωστικού αντικειμένου, συγκρότησαν νέες προβληματικές και επηρέασαν πολλές πτυχές των ιστοριογραφικών πρακτικών. Αναδείχθηκαν κυρίως δύο αλληλένδετες διαδικασίες:
Α. η χρησιμότητα αναψηλάφησης βεβαιοτήτων των οποίων την εγκυρότητα οι ιστορικοί είχαν δεχτεί περισσότερο από συνήθεια παρά μέσα από μία συστηματική θεωρητική συζήτηση. Όμως, η συζήτηση αυτών των ζητημάτων είναι αναγκαία και ωφέλιμη κυρίως στο βαθμό που δεν πραγματεύεται γενικές κατηγορίες αλλά εστιάζει στην ερευνητική εμπειρία διαφορετικών κλάδων και συνδυάζει τη θεωρητική διερεύνηση με συγκεκριμένα ερευνητικά και ιστοριογραφικά εγχειρήματα.
Β. η ανάγκη προσέγγισης ορισμένων γειτονικών γνωστικών κλάδων όπου παρόμοια ζητήματα συζητούνται αλλά και παρέχουν τη δυνατότητα συγκρότησης ενός κοινού κώδικα επικοινωνίας και σύγκρισης μεθόδων, προσεγγίσεων και συμπερασμάτων. ’λλωστε, παρατηρείται μια άτυπη κυκλοφορία εννοιών από το ένα πεδίο στο άλλο: από την ιστορία των επιστημών στην ιστοριογραφία (π.χ. «παραδειγματική μετακίνηση»), από την ιστορία της λογοτεχνίας και της τέχνης αλλά και την κοινωνική ανθρωπολογία στην ιστοριογραφία και στην ιστορία των επιστημών (π.χ. θεωρία της πρόσληψης, ανάλυση λεκτικών και οπτικών σημείων, λειτουργία πολιτισμικών κωδίκων, νέος ιστορικισμός, τοπικότητα), από την ιστοριογραφία στους άλλους κλάδους. Πολλές φορές όμως, οι συνθήκες της άτυπης αυτής κυκλοφορίας προκαλούν παρερμηνείες και παρεξηγήσεις.

Αυτές οι διαπιστώσεις βρίσκονται στη βάση του σκεπτικού μας για την οργάνωση μιας συνάντησης για να διερευνηθούν ζητήματα που εγγράφονται στις εξής θεματικές ενότητες:
Α. Ιστορία και Ιστοριογραφία
Ποιό είναι το αντικείμενο της ιστορίας της ιστοριογραφίας, της επιστήμης, της λογοτεχνίας και της τέχνης; Ποιές μεγάλες συζητήσεις έγιναν για τον καθορισμό του αντικειμένου τους; Πώς επηρέασαν τη σημερινή τους κατάσταση; Ποιά είναι τα σημεία σύγκλισης ή απόκλισής τους και πώς προάγεται η μεταξύ τους επικοινωνία;
Β. Ιστορία και Θεωρία
Πώς αναδεικνύεται η ιστορικότητα των καταστατικών κατηγοριών και ο ρόλος των κανονιστικών στοιχείων της ιστορίας όπως η αντικειμενικότητα, η αλήθεια, ο ορθολογισμός; Πώς προσλαμβάνονται στους διαφορετικούς κλάδους οι έννοιες της κατανόησης και της ερμηνείας; Ποιά είναι η σχέση ανάμεσα στο υποκείμενο και το αντικείμενο της ερευνητικής διαδικασίας και πώς επηρεάζεται η τελευταία από αυτή τη σχέση;
Γ. Ιστοριογραφικές μέθοδοι και πρακτικές
Πώς αντιμετωπίζονται τα ζητήματα της διαμεσολάβησης και της ανασυγκρότησης του παρελθόντος στους διαφορετικούς κλάδους; Πώς συνδέονται οι μέθοδοι και οι υποθέσεις εργασίας τους; Με ποιούς τρόπους προσεγγίζονται τα ζητήματα του εγκειμενισμού και της αφηγηματοποίησης;
Δ. Επιστημονική κοινότητα, τοπικότητα και διανοητικό-πολιτισμικό περιβάλλον
Ποιοί είναι οι μηχανισμοί και οι πολιτικές αλλαγής των ερμηνευτικών πλαισίων σε κάθε κλάδο; Πώς διατηρείται, ανανεώνεται ή/και ανασημασιοδοτείται η παράδοση και η ταυτότητά του; Με ποιά κριτήρια προσχωρούν τα μέλη μιας κοινότητας στο ένα ή στο άλλο επιστημονικό παράδειγμα; Ποιό ρόλο παίζουν στην αλλαγή των ερμηνευτικών πλαισίων οι ευρύτερες αντιλήψεις για τη λειτουργία των κοινωνιών και τις συμπεριφορές των ανθρώπων, η γενικότερη παιδεία, ο ρόλος που αποδίδεται στην επιστήμη και στην κουλτούρα σε κάθε κοινωνικό και πολιτισμικό πλαίσιο;

Οργανωτική Επιτροπή

Χριστίνα Αγριαντώνη,Θόδωρος Αραμπατζής,Κώστας Γαβρόγλου,Έφη Γαζή,Δημήτρης Διαλέτης,Δημήτρης Κυρτάτας,Αντώνης Λιάκος,Ρίκα Μπενβενίστε,Μήτσος Μπιλάλης,Γιάννης Χριστιανίδης

Πρόγραμμα

Παρασκευή, 31 Οκτωβρίου
17:00 Έναρξη εργασιών
Επιστήμες και Τεχνολογία: Κριτικές Θεωρήσεις της Ιστορίας τους
17:30-19:30
Δ. Διαλέτης, Αναθεώρηση των θεμέλιων μύθων της ιστορίας της αστρονομίας
Τ. Τύμπας, Για την ιστοριογραφική σημασία του διακριτού αντικειμένου της ιστορίας της τεχνολογίας
Μ. Πατηνιώτης, Φύση, κοινωνία και επιστήμη: ενάντια στο δυϊσμό
Θ. Αραμπατζής, Από την επιστήμη ως γνώση στην επιστήμη ως πρακτική: η κοινωνιολογική στροφή στην πρόσφατη ιστοριογραφία της επιστήμης

Σάββατο, 1 Νοεμβρίου
Α.Ιστορίες επιστημών
9:30-11:00
Κ. Γαβρόγλου, Η επιστημονική επανάσταση του 16ου και 17ου αι. και η (ιστοριογραφική) συγκρότηση των ιστορικών της επιστήμης
Κ. Χατζηκυριάκου, Η ιστορία της ιστορίας των μαθηματικών: δυο-τρία πράγματα που ξέρω γι αυτήν
Γ. Χριστιανίδης, Μεθοδολογικές τάσεις στην ιστορία των μαθηματικών
Β.Θεωρίες ιστορικής γραφής και γνώσης
11:30-12:30
I
Α. Λιάκος, Ιστοριολογία
Δ. Κυρτάτας, Ιστορικά ερωτήματα για θετικούς επιστήμονες. Αιτιακές σχέσεις, καταβολές και τελεολογία στα έργα των αρχαίων ιστορικών από τον Ηρόδοτο στον Ευσέβιο
II
13:00-14:30
Β. Κιντή, H σημασία της λεγόμενης μεταμοντέρνας κριτικής στην ιστοριογραφία
Γ. Παπαθεοδώρου, Ποιος φοβάται τη ρητορική στροφή;
Ε. Γαζή, Αφηγηματικότητα και ιστοριογραφία
Γ. Ερευνητικές Διαδικασίες και Αναλυτικές Κατηγορίες
17:30-18:30
Ρ. Μπενβενίστε, Σύγχρονες τάσεις στην μελέτη της θρησκευτικότητας στην μεσαιωνική ιστορία: από τις «δύο κουλτούρες» στα όρια
Χ. Αγριαντώνη, Οικονομική Θεωρία και Οικονομική Ιστορία
Δ. Ζητήματα Ιστορίας των Κοινωνικών Επιστημών
19:00-20:30
Μ. Μπιλάλης, Η συγκρότηση των σπουδών του πολιτισμού της εικόνας (visual studies): η ιστορία ως γνωσιοθεωρητική προϋπόθεση
Θ. Τζαβάρας, Λ. Ατζινά, Ι. Παπαγιάννη, Μεθοδολογικές και όχι μόνον, δυσκολίες στην ιστοριογραφία των ψυχο-επιστημών

Κυριακή, 2 Νοεμβρίου
10:00 π.μ.
Πρωϊνό, καφές, συζήτηση και συμπεράσματα

Περιλήψεις ανακοινώσεων

Οι περιλήψεις είναι διαθέσιμες σε εκτυπώσιμη μορφή [.pdf, 160kB]