Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας - Τμήμα Ιστορίας, Αρχαιολογίας και Κοινωνικής Ανθρωπολογίας

Μεταπτυχιακό πρόγραμμα σπουδών

Μετακίνηση, Μετανάστευση, Μετοικεσία: Το γράμμα του νόμου (Οθωμανική Περίοδος)

• Κωδικός: ΣΚ1220
• Κατεύθυνση: -
• Εξάμηνο: 2
• Κατηγορία: Μεταπτυχιακό σεμινάριο
• Τρέχοντες διδάσκοντες: Σεγιέντ Μοχαμάντ Ταγκί Σχαριάτ Παναχί
• Ώρες διδασκαλίας ανά εξάμηνο: 39
• Μονάδες ECTS: 15.0
• Διδάχθηκε: 2024-2025 εαρινό, 2022-2023 εαρινό, 2021-2022 εαρινό

Περίληψη

Η μετακίνηση δεν ήταν πάντοτε εύκολη υπόθεση στις προβιομηχανικές κοινωνίες και την πρώιμη νεότερη περίοδο. Όχι μόνο γιατί τα μέσα μετακίνησης ήταν δυσεύρετα, αλλά και γιατί πολλές νομοθετικές, εθιμικές και άλλες δεσμεύσεις έδεναν τους ανθρώπους με τον τόπο κατοικίας τους. Ο κυριότερος λόγος περιορισμού των μετακινήσεων και μετοικεσιών ήταν η ανάγκη για σταθερή αγροτική παραγωγή και συνεπώς φορολογία, η οποία βρισκόταν στα χέρια των μικροκαλλιεργητών ή και των δουλοπαροίκων. Οι κατηγορίες πληθυσμού που επιτρεπόταν να μετακινηθούν ήταν οι νομάδες, που ασχολούνταν κυρίως με την κτηνοτροφία, οι πλανόδιοι έμποροι, οι κρατικοί αξιωματούχοι και στρατιωτικοί και οι ιερείς. Οι Οθωμανοί ακολούθησαν τις ίδιες βασικές νομοθετικές ρυθμίσεις όσον αφορά στις μετακινήσεις, όπως και οι προκάτοχοί τους, οι Σελτζούκοι, αλλά και οι Βυζαντινοί. Η άνευ λόγου μετανάστευση συχνά τιμωρούνταν, με αποτέλεσμα κάποιοι κάτοικοι να βρίσκουν διέξοδο δημιουργώντας διπλή ταυτότητα, άλλη εντός της αυτοκρατορίας κι άλλη στους τόπους προορισμού τους, συνηθέστατα στη Δύση. Τα ιεροδικαστικά έγγραφα βρίθουν ανάλογων περιπτώσεων. Όμως ο ίδιος ο σουλτάνος είχε το δικαίωμα να διατάξει μαζικές μετοικεσίες κατοίκων της αυτοκρατορίας για λόγους τιμωρητικούς ή πληθυσμιακής ενίσχυσης συγκεκριμένων περιοχών. Το μάθημα θα εξετάσει το νομικό πλαίσιο εντός του οποίου ρυθμίζονταν οι μετακινήσεις, εκούσιες και ακούσιες, καθώς και χαρακτηριστικά παραδείγματα όπου και φαίνονται οι επιπτώσεις στη ζωή των κατοίκων.

• Επιστροφή στην αναζήτηση