Φωτογραφία

Ιστορία
Αρχαιολογία
Κοινωνική Ανθρωπολογία

Αναζήτηση στο αρχείο εκδηλώσεων

Λατρεία και Τέχνη στο Βυζάντιο

Η λατρεία και η τέχνη ήταν αναπόσπαστα συνδεδεμένες στο Βυζάντιο. Η Βυζαντινή τέχνη ως τέχνη κατεξοχήν θρησκευτική δεν θα μπορούσε να υπάρξει χωρίς τη λατρεία που την προϋπέθετε. Η λατρεία είτε δημόσια είτε ιδιωτική συνδεόταν άμεσα με την ύπαρξη έργων Βυζαντινής τέχνης, τα οποία ήταν απαραίτητα για την τέλεσή της. Επομένως ο διάλογος της λατρείας με την τέχνη υπήρξε συνεχής σε όλη τη διάρκεια του Βυζαντίου.

Η λατρεία των λειψάνων και η λατρεία των εικόνων, αχειροποίητων ή θαυματουργών, πήρε σημαντικές διαστάσεις ιδιαίτερα με το τέλος της Εικονομαχίας. Το 'Αγιο Μανδήλιο, το 'Αγιο Κεράμιο, η εικόνα της Παναγίας Οδηγήτριας, τα λείψανα του Πάθους του Χριστού αναδείχθηκαν σε υπέρτατα όπλα της αυτοκρατορικής ιδεολογίας και προπαγάνδας και βοήθησαν στο να μετατραπεί η πρωτεύουσα του Βυζαντινού Κράτους, η Κωνσταντινούπολη, σε "ιερό τόπο" (locus sanctus).

Τι είναι αντικείμενο λατρείας; Ορίζεται μόνο από την εκκλησιαστική του χρήση ή μπορεί να απλωθεί και να ισχύει και πέραν από αυτήν;

Η λατρεία τοπικών αγίων και η ανάδειξη του μαρτυρίου τους σε οικουμενικό τόπο λατρείας. Πώς συνδέεται η λατρεία αυτών των αγίων με τα λείψανα, τις λειψανοθήκες και την τέχνη που προκύπτει από αυτά; Αυτοκράτορες, μοναστήρια, πόλεις και περιοχές της Βυζαντινής επικράτειας ανέσυραν τα λείψανα και ανέδειξαν τη λατρεία κάποιων αγίων για να ενισχύσουν τη δική τους ισχύ και εξουσία. Μετά την Δ' Σταυροφορία τα λείψανα που θα μεταφερθούν στη Δύση θα παίξουν το ρόλο των εικόνων της Ανατολικής Εκκλησίας, προσφέροντας έναν ιδιαίτερο τρόπο πρόσβασης στο θείο.

Η ανάπτυξη του τέμπλου και οι μορφές που διαδοχικά πήρε μέχρι να μετατραπεί σε εικονοστάσι επηρέασε και επηρεάστηκε από το λειτουργικό του βυζαντινού ναού και συνδέεται με τις ίδιες τις εικόνες και τη χρήση τους μέσα στη ζωή της Εκκλησίας.

Μπορούν οι σημερινές "λαϊκές" πρακτικές λατρείας γύρω από το πρόσωπο της Παναγίας να απηχούν βυζαντινές πρακτικές;

Τα θέματα αυτά έχουν βρεθεί τα τελευταία χρόνια στο επίκεντρο μιας ζωηρής συζήτησης που διεξάγεται ανάμεσα σε ιστορικούς, ιστορικούς της τέχνης, αρχαιολόγους, φιλόλογους, θεολόγους και κοινωνικούς ανθρωπολόγους. Με αυτά τα θέματα σκοπεύει να ασχοληθεί και το Διεθνές Συμπόσιο, που οργανώνεται στo Βόλο από τις 24 μέχρι τις 26 Ιουνίου 2005.

ΙΑΚΑ: Κεντρική σελίδα Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας