Ιστορία
Αρχαιολογία
Κοινωνική Ανθρωπολογία

Προπτυχιακό πρόγραμμα σπουδών

Ο κόσμος της Ύστερης Αρχαιότητας

  • Κωδικός: ΙΣ5031
  • Κατεύθυνση: Ιστορία
  • Κατηγορία: Εμβάθυνσης
  • Τρέχοντες διδάσκοντες: Ρέα Ματσάγγου
  • Ώρες διδασκαλίας ανά εξάμηνο: 39
  • Μονάδες ECTS: 5.0
  • Διδάχθηκε: 2024-2025 εαρινό, 2023-2024 χειμερινό, 2022-2023 εαρινό, 2021-2022 εαρινό

Περίληψη

Το μάθημα ερευνά όψεις της περιόδου που τώρα ονομάζουμε Ύστερη Αρχαιότητα (3ος -7ος μ.Χ. αιώνας). Πρόκειται για μια περίοδο που έχει υποτιμηθεί και αγνοηθεί στις ιστορικές σπουδές και απουσιάζει από πολλά πανεπιστημιακά προγράμματα σπουδών, θεωρούμενη είτε ως επίλογος της Κλασικής αρχαιότητας είτε ως προοίμιο των Μεσαιωνικών χρόνων. Στην πραγματικότητα, η Ύστερη Αρχαιότητα ήταν μια πολύπλοκη και ζωντανή εποχή που χαρακτηρίζεται από μια ατελείωτη σειρά συναρπαστικών ανατροπών καθοριστικών της πολιτισμικής ταυτότητας του σύγχρονου δυτικού κόσμου. Στη διάρκεια αυτής της περιόδου συντελέστηκε η μεταμόρφωση του κόσμου της κλασικής αρχαιότητας. Ο αρχαίος κόσμος αλλάζει για πάντα. Ο ελληνορωμαϊκός κόσμος συναντιέται με την χριστιανική κοσμοθεωρία και ο Χριστιανισμός γίνεται σταδιακά η κυρίαρχη θρησκεία του μεσογειακού και ευρωπαϊκού κόσμου. Η νέα ανατροπή έρχεται στη διάρκεια του 7ου αι. με τις αραβικές κατακτήσεις και τη ραγδαία εξάπλωση του Ισλάμ στην ευρύτερη περιοχή της Μέσης Ανατολής, η οποία σηματοδοτεί και το τέλος της περιόδου.

Με την επιτυχή ολοκλήρωση του μαθήματος, ο/η φοιτητής/τρια θα είναι σε θέση:

Να γνωρίζει τη συζήτηση που γίνεται στην ιστορική επιστήμη σχετικά με την περιοδολόγηση και την αυτονόμηση  της εν λόγω περιόδου ως επιστημονικού πεδίου. Να επισημαίνει τα δομικά χαρακτηριστικά και τους βασικούς σταθμούς της περιόδου. Να κατανοεί την διάσταση και το ρόλο της θρησκείας ως κοινωνικού φαινομένου στις κοινωνίες της ύστερης αρχαιότητας (ελληνορωμαϊκό κόσμο, Περσία, Ισλάμ). Να εντοπίζει τις συνέχειες και ασυνέχειες σε σχέση με τον αρχαίο κόσμο. Να κατανοεί τις ριζικές αλλαγές που συντελέστηκαν στην ύστερη αρχαιότητα, τους νέους κώδικες αξιών που ανα-νοηματοδότησαν τον τρόπο που οι άνθρωποι αντιλαμβάνονται τον εαυτό τους και τη σχέση τους με τον κόσμο (όπως αποτυπώνεται και στη μεταμόρφωση των πόλεων). Να κατανοεί το πώς αυτή η περίοδος των έντονων αλλαγών καθόρισε την πολιτισμική ταυτότητα του σύγχρονου δυτικού κόσμου.

Συγγράμματα

  • Δεληγιαννάκης Γ.Ν. (επιμ.) (2020): Τι είναι ύστερη αρχαιότητα, Αθήνα: Ηρόδοτος
  • Αθανασιάδη Π. (2018): Η άνοδος της μονοδοξίας στην ύστερη αρχαιότητα, Αθήνα: Εστία (2)
  • Brown, P. (2021): Ο κόσμος της ύστερης αρχαιότητας, Αθήνα: Αλεξάνδρεια (4)
  • Κυρτάτας Δ. Ι., Ράγκος Σ. Ι. (2010): Η ελληνική αρχαιότητα: πόλεμος - πολιτική - πολιτισμός, Θεσσαλονίκη: Ινστιτούτο Νεοελληνικών Σπουδών / Ίδρυμα Μανώλη Τριανταφυλλίδη
  • Bowersock Glen W. (2000): Ο ελληνισμός στην ύστερη αρχαιότητα, Αθήνα: ΜΙΕΤ (2)
ΙΑΚΑ: Κεντρική σελίδα Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας