Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας - Τμήμα Ιστορίας, Αρχαιολογίας και Κοινωνικής Ανθρωπολογίας

Διδάσκοντες

Δημήτρης I. Κυρτάτας

• Βαθμίδα: Ομότιμος Καθηγητής
• Επιστημονικά ενδιαφέροντα: Αρχαία Ιστορία, Ύστερη Αρχαιότητα, Θρησκεία στην αρχαιότητα
• Γραφείο: 6 11
• e-mail:

Βιογραφικό

Ο Δημήτρης Ι. Κυρτάτας γεννήθηκε στην Αθήνα το 1952. Σπούδασε στη Σχολή Nομικών και Oικονομικών Eπιστημών του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (1971-1975). Έκανε μεταπτυχιακές σπουδές στο LSE του Πανεπιστημίου του Λονδίνου (1976-1977) και εκπόνησε διδακτορική διατριβή με θέμα την «Κοινωνική δομή των χριστιανικών κοινοτήτων από τον πρώτο έως τον τρίτο αιώνα» στο Τμήμα Kοινωνιολογίας και Κοινωνικής Ανθρωπολογίας του Πανεπιστημίου Brunel του Λονδίνου (1977-1981). Εργάστηκε ως ερευνητής στο Τμήμα Kλασικών Σπουδών του King's College του Πανεπιστημίου του Λονδίνου και στο Kέντρο Eρεύνης της Eλληνικής Kοινωνίας της Aκαδημίας Aθηνών. Δίδαξε αρχαία ιστορία στο Tμήμα Iστορίας και Aρχαιολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Kρήτης (1985-2001). Από το 2002 διδάσκει αρχαία ιστορία στο Τμήμα Ιστορίας, Αρχαιολογίας και Κοινωνικής Ανθρωπολογίας του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, όπου από το 2006 έχει εκλεγεί καθηγητής της Ύστερης Αρχαιότητας. Από το 2004 έως το 2006 ήταν διευθυντής του προγράμματος μεταπτυχιακών σπουδών και από το 2008 έως το 2010 ήταν πρόεδρος του Τμήματος. Από το 2012 έως το2014 ανέλαβε πάλι διευθυντής του ΠΜΣ. Υπήρξε τακτικός συνεργάτης του περιοδικού Ο Πολίτης και είναι μέλος της συντακτικής επιτροπής των περιοδικών Σύγχρονα Θέματα και Νήσος Άνδρος, καθώς και της συμβουλευτικής επιτροπής του περιοδικού Book's Journal. Το 2011 έγινε ιδρυτικό μέλος και πρόεδρος της μη κερδοσκοπικής εταιρείας «Κέντρο Πολιτικού Προβληματισμού 'Μιχάλης Παπαγιαννάκης'», το 2012 πρόεδρος του Συλλόγου Φίλων Καϊρείου Βιβλιοθήκης Άνδρου, το 2013 μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου του Μορφωτικού Ιδρύματος της Εθνικής Τραπέζης και το 2016 μέλος του Διοικητικό Συμβούλιο του Ελληνικού Ιδρύματος Πολιτισμού. Συνεργάστηκε στο πρόγραμμα «Αρχαιογνωσία και αρχαιογλωσσία στη Μέση Εκπαίδευση» του Δημήτρη Μαρωνίτη, γράφοντας με τον Σπύρο Ράγκο τον τόμο Η ελληνική αρχαιότητα. Έχει γράψει βιβλία και άρθρα για την κοινωνική ιστορία της ελληνικής αρχαιότητας και την ιστορία του πρώιμου χριστιανισμού, έχει οργανώσει πολλά συνέδρια και έχει αναλάβει την επιμέλεια συλλογικών τόμων με συναφή θεματολογία.

Δημοσιεύσεις

Bιβλία

• Social Status and Conversion, Λονδίνο 1983, (283 σσ.) [διδακτορική διατριβή].
• The Social Structure of the Early Christian Communities, Verso/NLB, Λονδίνο 1987. Πρόλογος του G. E. M. de Ste. Croix (224 σσ.).
• Δούλοι, δουλεία και δουλοκτητικός τρόπος παραγωγής, O Πολίτης, Aθήνα 1987 (168 σσ.).
• Eπίκρισις: H κοινωνική δομή των χριστιανικών κοινοτήτων από τον πρώτο έως τον τρίτο αιώνα, μτφρ Γιάννης Kρητικός, Eστία, Aθήνα 1992 (364 σσ.).
• Η Aποκάλυψη του Iωάννη και οι επτά εκκλησίες της Ασίας, Αλεξάνδρεια, Αθήνα 1994 (176 σσ.). B΄ έκδοση 1995.
• Παιδαγωγός: H ηθική διαπαιδαγώγηση στην ύστερη ελληνική αρχαιότητα, Iστορικό Aρχείο Eλληνικής Nεολαίας, Aθήνα 1994 (184 σσ.).
• Xόλος γυναικός και άλλες ιστορίες από τον ερωτικό βίο των αρχαίων Eλλήνων, με εικόνες του Αλέκου Λεβίδη, Άγρα, Aθήνα 1999 (150 σσ.) (Βουλγαρική έκδοση 2007, μτφρ Zdravka Michailova).
• Ιερείς και προφήτες: Η παραγωγή και η διαχείριση του δόγματος στον πρώιμο χριστιανισμό, Ινστιτούτο του Βιβλίου – Α. Καρδαμίτσα, Αθήνα 2000 (235 σσ.).
• Κατακτώντας την αρχαιότητα: Ιστοριογραφικές διαδρομές, Πόλις, Αθήνα 2002 (323 σσ.).
• Απόκρυφες ιστορίες, μύθοι και θρύλοι από τον κόσμο των πρώτων χριστιανών, Άγρα, Αθήνα 2003 (251 σσ.).
• Η ελληνική αρχαιότητα: Πόλεμος, πολιτική, πολιτισμός, με τον Σπύρο Ράγκο. Πρόλογος Δ. Ν. Μαρωνίτης, Ινστιτούτο Νεοελληνικών Σπουδών/Ίδρυμα Μανόλη Τριανταφυλλίδη, Θεσσαλονίκη 2010 (444 σελ.).
• 666: Ο αριθμός του βιβλίου, Άγρα, Αθήνα 2010 (80 σσ.).
• Ο Διόνυσος στην Άνδρο ή οι μεταμορφώσεις ενός μύθου, Άγρα, Αθήνα 2012 (124 σσ.)
• Μαθήματα από την αθηναϊκή δημοκρατία, Εκδόσεις του Εικοστού Πρώτου, Αθήνα 2014 (154 σσ.) Δεύτερη έκδοση συμπληρωμένη, Αθήνα 2015 (216 σσ.).
• Το παράπονο της Βρισηίδας: Έρωτας, επιθυμία και εγκράτεια στην ελληνική και τη ρωμαϊκή αρχαιότητα, Εκδόσεις του Εικοστού Πρώτου, Αθήνα 2015 (163 σσ.).
• Nota Bene: Συνομιλώντας με τα βιβλία για την ιστορία, Εκδόσεις του Εικοστού Πρώτου, Αθήνα 2019 (444 σσ.).

Επιμέλειες τόμων

• (επιμέλεια και εισαγωγή) Τα εσόμενα: H αγωνία της πρόγνωσης τους πρώτους χριστιανικούς αιώνες, Kαρδαμίτσα, Aθήνα 1990 (144 σσ.). B΄ έκδοση, συμπληρωμένη, Kαρδαμίτσα, Aθήνα 1996 (σσ. 202).
• (επιμέλεια και εισαγωγή) Όψις ενυπνίου: Η χρήση των ονείρων στην ελληνική και ρωμαϊκή αρχαιότητα, Πανεπιστημιακές Eκδόσεις Kρήτης, Hράκλειο 1993 (328 σσ.).
• (επιμέλεια και εισαγωγή) Ιεροί λόγοι: Προφητείες και μαντείες στην ιουδαϊκή, την ελληνική και τη ρωμαϊκή αρχαιότητα, Νήσος, Aθήνα 1996 (178 σσ.).
• (επιμέλεια και εισαγωγή) με τη Χλόη Μπάλλα, Η μετάδοση της γνώσης στην αρχαιότητα, Τοπικά ε΄, Aθήνα 1999 (171 σσ.).
• (επιμέλεια, εισαγωγές και σημειώσεις) Λουκιανός, Αλέξανδρος ή ο ψευδoμάντης, Ανώνυμος, Μοντανός ο ψευδοπροφήτης, μετάφραση κειμένων, Αλόη Σιδέρη, Άγρα, Αθήνα 2005 (315 σσ.).
• (επιμέλεια και πρόλογος) G. E. M. de Ste. Croix, O χριστιανισμός και η Ρώμη: Διωγμοί, αιρέσεις και ήθη, μτφρ Ιωάννα Κράλλη, Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης, Αθήνα 2005 (436 σσ.).
• (επιμέλεια και εισαγωγή) Αλληλογραφία Θεόφιλου Καΐρη, Καΐρειος Βιβλιοθήκη, Άνδρος 2006 (136 σσ.).
• (επιμέλεια και προλογικό σημείωμα) με τον Γιάννη Παπαθεοδώρου, Λευτέρης Παπαγιαννάκης, Αντιπρόταση: Οργάνωση και λειτουργία της ανώτατης εκπαίδευσης και έρευνας, ΑΡΣΗ/Πλέθρον, Αθήνα 2009 (127 σσ.).
• (επιμέλεια και εισαγωγή) με τη Λυδία Παλαιοκρασσά-Κόπιτσα και τον Μιχάλη Τιβέριο, Εύανδρος: Τόμος εις μνήμην Δημητρίου Ι. Πολέμη, Καΐρειος Βιβλιοθήκη, Άνδρος 2009 (456 σσ.).
• (επιστημονική επιμέλεια) Άγκυρα: Δελτίο της Καϊρείου Βιβλιοθήκης 3, Άνδρος 2010 (252 σσ.).
• (επιστημονική επιμέλεια) Άγκυρα: Δελτίο της Καϊρείου Βιβλιοθήκης 4, Άνδρος 2012 (202 σσ.).
• (επιμέλεια και συγγραφή κεφαλαίου) Ο πύργος του Μπίστη (Μουβελά) στις Στενιές Άνδρου: Ιστορία και αρχιτεκτονικά χαρακτηριστικά, Gutenberg, Αθήνα 2016 (206 σσ.).
• (επιμέλεια, πρόλογος και συγγραφή δύο κεφαλαίων) Ο Δημήτρης Ι. Πολέμης και η ιστορία της Άνδρου, Καΐρειος Βιβλιοθήκη, Άνδρος 2016 (104 σσ).
• (επιστημονική επιμέλεια) Άγκυρα: Δελτίο της Καϊρείου Βιβλιοθήκης 5, Άνδρος 2018 (200 σσ.).

Επιμέλειες αφιερωμάτων

• Επιμέλεια αφιερώματος για τον Λευτέρη Βογιατζή, Σύγχρονα Θέματα περ. Β΄, χρόνος 37ος, τεύχος 128-29, Ιανουάριος-Ιούνιος 2015, σ. 82-119.
• Επιμέλεια αφιερώματος για τον Δημήτρη Μαρωνίτη, Σύγχρονα Θέματα, περ. Β΄, χρόνος 39ος, τεύχος 137, Απρίλιος-Ιούνιος 2017, σ. 12-36.

Mεταφράσεις και μεταφραστική επιμέλεια

• Σ. Δρακοπούλου, «Το αναπόδραστο της ηθικής – Μια θεώρηση των απόψεων της κ. Philippa Foot», Δευκαλίων 10.39, Ιούνιος 1985, σ. 295-314 (μτφρ).
• G. E. M. de Ste. Croix, «O Kαρλ Mαρξ και η μελέτη του αρχαίου κόσμου: Tο πρόβλημα των τάξεων», O Πολίτης 69-70, Oκτ. 1985, σ. 44-52 (μτφρ).
• M. I. Finley, Oικονομία και κοινωνία στην αρχαία Eλλάδα, τ. 2, Kαρδαμίτσα, Aθήνα 1991 (μτφρ επιμέλεια, 357 σσ.).
• G. E. M. de Ste Croix, «Πρόλογος στην ελληνική έκδοση (του βιβλίου Ο ταξικός αγώνας στον αρχαίο ελληνικό κόσμο), εκδόσεις Ράππας, 1997, σ. 15-16 (μτφρ.).
• Rosalind Thomas, Γραπτός και προφορικός λόγος στην αρχαία Eλλάδα, ΠEK, Hράκλειο 1996 (μτφρ 244 σελ.).

Ξενόγλωσσες δημοσιεύσεις

• Social Status and Conversion, London 1983, (283 pp.), (unpublished Ph.D. thesis)
• (review) W. A. Meeks, The First Urban Christians, The Journal of Roman Studies 75, 1985, pp. 265-67.
• “La diffusion des idéologies morales”, Actes du Colloque International, Historicité de l’enfance et de la Jeunesse, Athènes 1986, pp. 495-98.
• The Social Structure of the Early Christian Communities, Verso/NLB, London 1987 (foreword by G. E. M. de Ste. Croix) (224 pp.).
• “Prophets and priests in early Christianity: Production and transmission of religious knowledge from Jesus to John Chrysostom”, International Sociology 3.4, December 1988, pp. 365-83.
• “The transformations of the text: The reception of John’s Revelation”, in Averil Cameron (ed.), History as Text: The Writing of Ancient History, Duckworth, London 1989, pp. 146-62.
• (review) “Revelation revised”, New Left Review 190, 1991, pp. 131-37.
• (review) C. Wilfred Griggs, Early Egyptian Christianity, The Journal of Roman Studies 81, 1991, pp. 228-29
• (review) “The Western Way to Freedom”, New Left Review 197, January/February 1993, pp. 85-95.
• “Eroticism in early Christianity and its relation to prophecy”, Ariadne 7, 1994, pp. 61-76.
• “Religious tolerance and intolerance: Arguments from history”, in K. Buraselis (ed.), Unity and Units of Antiquity, Papers from a colloquium at Delphi, 5-8.4.1992, European Cultural Centre of Delphi / Nea Synora-Livani Publishing Organisation, Athens 1994, pp. 207-15.
• “The Athenian democracy and its slaves”, History Today 44 (2), February 1994, pp. 43-48. Reprinted in (Annual Editions) Western Civilization vol. 1, “The earliest civilizations through the Reformation”, ed. R. L. Lembright, McGraw-Hill/Dushkin, Connecticut 2001, pp. 47-50.
• “Slavery as progress: Pagan and Christian views of slavery as moral training”, International Sociology 10.2, June 1995, pp. 219-34.
• “The Apocalypse: Revelation and Prophecy”, The Bible Today 34.6, November/December 1996, pp. 353-58.
• “Early Christian visions of Paradise: Considerations on their Jewish and Greek background”, in Asher Ovadiah (ed.), Hellenic and Jewish Arts: Interaction, Tradition and Renewal, The Howard Gilman International Conferences, Tel Aviv University, Jerusalem 1998, pp. 337-50.
• “Ancient Mediterranean views of ethnic identity”, in Asher Ovadiah (ed.), Mediterranean Cultural Interaction, The Howard Gilman International Conferences, Tel Aviv University, Jerusalem 2000, pp. 53-69.
• “Domination and exploitation”, in Paul Cartledge, Ed Cohen και Lin Foxhall (eds), Money, Labour and Land: Approaches to the Economies of Ancient Greece, Routledge, London and New York 2002, pp. 140-55.
• “Modes and relations of production”, in Anthony J. Blasi, Jean Duhaime and Paul André Turcotte (eds) Handbook of Early Christianity: Social Science Approaches, AltaMira Press, New York/Oxford 2002, pp. 529-54.
• “Greek views on the economy of war and military expansion”, Ariadne 9, 2003, pp. 59-70.
• “Paradise in Heaven and on Earth: Western Ideas of Perfect (Non) Organization”, in Y. Gabriel (ed.), Myths, Stories and Organizations: Premodern Narratives for Our Times, Oxford University Press, Oxford 2004, pp. 66-79.
• “The meaning of Christian Epiphany”, Illinois Classical Studies 29, 2004, pp. 205-15 (Guest editor N. Marinatos).
• “The significance of leadership and organisation in the spread of Christianity”, in W. V. Harris (ed.), Τhe Spread of Christianity in the First Four Centuries: Essays in explanation, Columbia Studies in the Classical Tradition, Brill, Leiden and Boston 2005, pp. 53-68.
• “The competition of slave and free labour in the classical Greek world”, in Vasilis I. Anastasiadis και Panagiotis N. Doukellis (eds), Esclavage antique et discrimations socio-culturelles (Actes du XXVIIIe Colloque International du Groupement International de Recherche sue l’Esclavage Antique, Mytilène, 5-7 Décembre 2003), Peter Lang, Bern, Berlin, Bruxelles, Frankfurt am Main, New York, Oxford, Wien 2005, pp. 69-76.
• “The holy man and the sorcerer or How to distinguish between good and evil in early Christianity”, in Esorcizzare il Male. Credenze e superstizioni a Bisanzio. Atene: Istituto Ellenico di Studi Bizantini e Postbizantini di Venezia, 2006, pp. 31-40.
• “Christians against Christians: The anti-heretical activities of the Roman Church in the second century”, Historein 6, 2006, pp. 20-34.
• “Jerusalem descending from heaven and Christ in the form of a woman: Prophetic visions of the early Montanists”, Assaph: Studies in Art History 10-11, 2007 [=Κάλαθος: Studies in Honour of Asher Ovadiah, ed. Sonia Mucznik, Tel Aviv University], pp. 43-52.
• “The origins of Christian Hell”, Numen Special Issue: The Uses of Hell 56.2-3, 2009, pp. 282-97.
• “Historical aspects in the formation of the New Testament Canon”, in Einar Thomassen (ed.), Canon and Canonicity: The Formation and Use of Scripture, Museum Tusculanum Press, University of Copenhagen, Copenhagen 2010, pp. 29-44.
• ‘Slavery and economy in the Greek world’, in Cambridge World History of Slavery, v. 1, The Ancient Mediterranean World, (επιμέλεια Paul Cartledge και K. R. Bradley), Cambridge University Press, Cambridge 2011, pp. 91-111.
• ‘Early Christianity in Macedonia’, in Brill’s Companion to Ancient Macedon: Studies in the Archaeology and History of Macedon, 650 BC-300 AD, (ed. Robin J. Lane Fox), Brill, Leiden - Boston 2011, pp. 585-99.
• ‘Living in tombs: The secret of an early Christian mystical experience’, in Christian H. Bull, Liv Ingeborg Lied and John D. Turner (editors), Mystery and Secrecy in the Nag Hammadi Collection and Other Ancient Literature: Ideas and Practices: Studies for Einar Thomassen at Sixty, Brill, Leiden and Boston 2012, pp. 245-57.
• ‘Seeking paradise in the Egyptian desert’, in Alessandro Scafi (ed.), The Cosmography of Paradise: The Other World from Ancient Mesopotamia to Medieval Europe, Warburg Institute Colloquia, Edited by Charles Burnett and Jill Kraye 27, The Warburg Institute, London, 2016, pp. 127-35.
• (review) Review of D. A. Russell and Η.-G. Nesselrath (eds), On Prophecy, Dreams and Human Imagination. Synesius, De insomniis: Introduction, Text, Translation and Interpretative Essays (Scripta Antiquitatis Posterioris ad Ethicam Religionemque pertinentia 24). Tübingen: Mohr Siebeck, 2014, pp. x + 208, The Journal of Hellenic Studies 136, 2016.
• Erken Hiristiuanlik Döneminde Kölelik, Aktüel Arkeoloji 55, 2016.
• ‘Slaves and early Christianity’, Post Augustum 2, 2018, σ. 1-9 (ηλεκτρονική έκδοση).

• Επιστροφή στον κατάλογο