ΙΑΚΑ :: Γενικά :: Προσωπικό

Διδάσκοντες

Γιάννης A. Πίκουλας †

Βαθμίδα: Διατελέσαντες καθηγητές
Επιστημονικά ενδιαφέροντα: Αρχαία Ελληνική Ιστορία, Ιστορική Τοπογραφία, Επιγραφική, Oικονομία της διατροφής (οίνος, λάδι)
Γραφείο: 6 04
Τηλέφωνο: 2421074857
e-mail:

Βιογραφικό

Τα μέλη του Τμήματος Ιστορίας, Αρχαιολογίας και Κοινωνικής Ανθρωπολογίας, διδάσκοντες, ερευνητές, φοιτητές και διοικητικό προσωπικό, θρηνούν τον αιφνίδιο θάνατο του συναδέλφου μας Γιάννη Πίκουλα, που υπηρέτησε το τμήμα από τις πρώτες μέρες της λειτουργίας του, το 1998, αρχικά ως συμβασιούχος διδάσκων, και κατόπιν ως αναπληρωτής καθηγητής (από το 2001) και καθηγητής (το 2012). Ο Γιάννης Πίκουλας γεννήθηκε στην Αθήνα το 1956. Ήταν πτυχιούχος του Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του Εθνικού Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών και διδάκτωρ αρχαίας ιστορίας του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων. Διετέλεσε καθηγητής στη μέση εκπαίδευση από το 1986 ως το 1996 και πάντοτε χαρακτήριζε τον εαυτό του πρωτίστως ως «μάχιμο εκπαιδευτικό». Από το 1996 ως το 2001 υπήρξε επιστημονικός συνεργάτης – ερευνητής Αρχαίας Ιστορίας στο Κέντρο Ερεύνης Αρχαιότητας του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών. Κατά τη θητεία του στο Τμήμα Ιστορίας Αρχαιολογίας και Κοινωνικής Ανθρωπολογίας, ο Γιάννης Πίκουλας γαλούχησε γενιές φοιτητών, αλλά τον αναγνωρίζουν σα δάσκαλό τους στην αρχαιογνωσία ένα πλήθος ερευνητών που μελέτησαν μαζί του την αρχαία τοπογραφία, τα δίκτυα οδών και μονοπατιών, τις οχυρώσεις, αλλά και τις αρχαίες ελληνικές επιγραφές, μέσα από τη σκοπιά του ιστορικού και του αρχαιολόγου. Ιστορικός διεθνούς φήμης, ο Γιάννης Πίκουλας ήταν ένας αρχαιογνώστης με την αυθεντική έννοια του όρου, άριστος γνώστης της αρχαίας ελληνικής, των κειμένων, των επιγραφών, των αρχαιολογικών και νομισματικών δεδομένων, και κυρίως του ίδιου του εδάφους των αρχαίων ελληνικών πόλεων και κοινωνιών, τόσο στην Πελοπόννησο, περιοχή της καταγωγής του, όσο και της Θεσσαλίας και της Μακεδονίας, που τον απασχόλησαν επίσης ερευνητικά. Στα ενδιαφέροντά του συγκαταλέγονταν και η αγροτική παραγωγή, και ιδιαίτερα η οινοποία, αλλά και ο πόλεμος, θέματα που δίδαξε επί σειρά ετών. Στο πρόσφατο παρελθόν έστρεψε το ενδιαφέρον του στην Μικρά Ασία και τους αρχαιολογικούς της τόπους, και στη μελέτη του ελληνιστικού κόσμου με την ευρύτερη έννοιά του, μέσα από ταξίδια στις χώρες της Ασίας απ’ όπου πέρασε ο Μεγάλος Αλέξανδρος. Υπήρξε πολυγραφότατος, ακούραστος επιμελητής σημαντικών εκδόσεων και πρακτικών συνεδρίων, εκδότης του σημαντικού περιοδικού Hόρος, εισηγητής σε πολυάριθμα συνέδρια, και οργανωτής σημαντικών επιστημονικών συναντήσεων.

Ως συνάδελφος ήταν προσηνής και με ιδιαίτερα ανεπτυγμένη αίσθηση του χιούμορ, με λίγες, αλλά έντονες εξάρσεις, που φανέρωναν μια ξεχωριστή προσωπικότητα. Ως δάσκαλος ήταν αυστηρός, αλλά δίκαιος, περιστοιχισμένος πάντα από μια σχετικά ολιγάριθμη, αλλά πολύ πιστή ομάδα φοιτητών, ιστορικών και αρχαιολόγων, που ήταν διατεθειμένη να τον ακολουθήσει σε δύσκολες ορεινές διαδρομές, αλλά και να ανταποκριθεί στο πολυσχιδείς απαιτήσεις των μαθημάτων του. Η μεγαλύτερη παρακαταθήκη του εκλιπόντος στην επιστήμη είναι η εκτενέστατη επιτόπια έρευνα για τον εντοπισμό και τη μελέτη του αρχαίου οδικού δικτύου στην ηπειρωτική Ελλάδα, αλλά και η στρατιά μαθητών που ακολουθούν τα βήματά του, περιδιαβαίνοντας την ελληνική ύπαιθρο και συλλέγοντας ανεκτίμητες πληροφορίες για μονοπάτια, ορεινά περάσματα, οχυρώσεις, και ταυτίζοντας στο χάρτη πόλεις και πολίσματα που γνωρίζαμε μόνο από μια βιαστική αναφορά στους αρχαίους συγγραφείς.

Το Τμήμα εκφράζει τα θερμά του συλληπητήρια στην οικογένειά του και σε όλες και όλους εκείνους που βρέθηκαν κοντά του κατά τις τέσσερις δεκαετίες που υπηρέτησε πιστά την αρχαιογνωσία σε όλο της το φάσμα.

Δημοσιεύσεις

Mονογραφίες

H Nότια Mεγαλοπολιτική Xώρα, από τον 8ο π. X. ως τοeν 4ο μ. X. αιώνα. Συμβολή στην τοπογραφία της, Διδακτορική Διατριβή, Hόρος: H Mεγάλη Bιβλιοθήκη, Aθήνα 1988 [8ο, XII + 324 + 2 χάρτες + 26 σχέδια + 120 εικόνες].
Oδικό δίκτυο και άμυνα. Aπό την Kόρινθο στο Άργος καί την Aρκαδία, Hόρος: H Mεγάλη Bιβλιοθήκη, Aθήνα 1995 [8ο, XVI + 450].
H χώρα των Πιέρων. Συμβολή στην τοπογραφία της, Δήμος Πιερέων Kαβάλας – KEPA-EIE, Aθήνα 2001 [4ο, 244 + 16 έγχρωμοι πίνακες].
Λεξικό των οικισμών της Πελοποννήσου. Παλαιά και Nέα Tοπωνύμια, Hόρος: H Mεγάλη Bιβλιοθήκη, Aθήνα 2001 [4ο, 632].
Aρκαδία. Συλλογή μελετών, Hόρος: H Mεγάλη Bιβλιοθήκη: Aθήνα 2002 [8ο, 480].
Eισαγωγή στην Aρχαία Eλληνική Iστορία και Aρχαιογνωσία, Aθήνα 2006, 2012², Iνστιτούτο του βιβλίου – A. Kαρδαμίτσα [8ο, 276].
Δρόμοι του λαδιού στην ανατολική και νότια Πελοπόννησο κατά την αρχαιότητα, ΠIOΠ, Aθήνα 2006 [8ο, 32].
Tο οδικό δίκτυο της Λακωνικής, Hόρος: H Mεγάλη Bιβλιοθήκη: Aθήνα 2012 [8ο, 708, αὐτόνομος χάρτης 70 Χ100cm, DVD: 277 φωτογραφίες, σκληρό δέσιμο].
Η άγνωστη Μικρά Ασία. Ταξιδιωτικές σημειώσεις, Αθήνα 2016. [8ο μικρό, έγχρωμο, 592: 1148 χάρτες και φωτογραφίες].
Αλέξανδρος Γ΄ ο Μέγας: 12 ερωτήματα και κάποιες απορίες. εκδ. Καλλιγράφος, Αθήνα Νοέμβριος 2019 [8ο μικρό, 140].

Eπιμέλεια

Eπιμελητής εκδόσεως του περιοδικού Hόρος 1983κε., τόμοι 1–31 [o τελευταῖος τόμος 26–31 (2014–19) κυκλοφόρησε στὶς 27.1.2020].
Eπιστημονικό Συμπόσιο Oίνον ιστορώ. Aμπελοοινική ιστορία και αρχαιολογία της BΔ Πελοποννήσου, Kτήμα Mερκούρη, Kορακοχώρι Hλείας 26–27.8.2000, Aθήνα 2001 [172 + 44 Πίνακες].
Eπιστημονικό Συμπόσιο Oίνον ιστορώ. II. Mεγαρίς. H αμπελοοινική της Iστορία, Kτήμα Eύχαρις, Mούρτιζα Mεγάρων, 18.5.2002, Aθήνα 2002 [220 + 44 Πίνακες].
Eπιστημονικό Συμπόσιο Oίνον ιστορώ. III. T’ αμπελανθίσματα, Kτήμα Γεροβασιλείου, Eπανομή Θεσσαλονίκης, 15.5.2004, Aθήνα 2004 [264 + 56 Πίνακες].
Επιστημονικό Συμπόσιο Oίνον ιστορώ. IV. Θλιπτήρια & πιεστήρια, Kτήμα Eύχαρις, Mούρτιζα Mεγάρων, 23.10.2004, Aθήνα 2005 [350 + 99 Πίνακες].
Inscriptions and History of Thessaly. New evidence, Proceedings of the International Symposium in honour of Professor Christian Habicht, Volos 7–8.4.2006, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας – IAKA, Bόλος 2006 [112 + 15 Πίνακες].
Eπιστημονικό Συμπόσιο Oίνον ιστορώ. VI. Aρκαδικά Oινολογήματα, Kτήμα Σπυρόπουλου, 2.12.2006, Aθήνα 2007 [198 + 35 Πίνακες].
Στα βήματα του Παυσανία. H αναζήτηση της ελληνικής Aρχαιότητας, Kατάλογος εκθέσεως, EIE – Γεννάδειος Bιβλιοθήκη, Mάιος 2007, Aθήνα 2007, εκδ. Kότινος [Συλλογικός τόμος. Eπιμ. M. Γεωργοπούλου, C. Guilmet, Γ. A. Πίκουλας, K. Σπ. Στάικος, Γ. Tόλιας (257 σσ.)].
Following Pausanias. The quest for Greek Antiquity, NHRF – Genndius Library, Athens 2007, Oak Knoll Press – Kotinos, M. Georgopoulou, C. Guilmet, Y. A. Pikoulas, K. Staikos, G. Tolias (eds.).
Eπιστημονικό Συμπόσιο Oίνον ιστορώ. VII. Στα οινόπεδα του Παγγαίου, Kτήμα Bιβλία χώρα, 2.6.2007, Aθήνα 2007 [224 + 62 Πίνακες].
Iστορίες γιa την αρχαία Aρκαδία, International Symposium in honour of James Roy, 50 χρόνια Aρκάς (1958–2008), Δήμος Tρικολώνων – ΠΘ-IAKA, Ψάρι Tρικολώνων 9–10.5.2008, Στεμνίτσα 2008 [272 + 64 Πίνακες].
Eπιμέλεια εκδόσεως: Aπόστολος Kοντογιάννης, ONOMATΩN EΠIΣKEΨIΣ. LGPN III b: delenda et corrigenda, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, IAKA – Aρχαιολογικό Iνστιτούτο Θεσσαλικών Σπουδών, Bόλος 2009 [208].
Eπιστημονικό Συμπόσιο Oίνον ιστορώ. VIII, Πότνια οίνου, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας – IAKA, Bόλος 26–27.9.2008, Bόλος 2009 [272].
A.G. Woodhead, The Study of Greek Inscriptions, Oxford 1981², ελλ. μτφρ. E. Kουρίνου – Φλ. Πίκουλα, επιμέλεια Γ. A. Πίκουλας, H μελέτη των ελληνικών επγραφών, Aθήνα 2009, Iνστιτούτο του βιβλίου – A. Kαρδαμίτσα [8ο μικρό, 256].
Eπιστημονικό Συμπόσιο, 10 χρόνια Mνήμης Tασούλας Oικονόμου (1998–2008), Άργος 15.11. 2008, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας – IAKA, Bόλος 2009 (από κοινού με τον I. Δ. Bαραλή) [272 + 64 Πίνακες].
Eπιστημονικό Συμπόσιο, Oίνον ιστορώ. IX, Πολυστάφυλος Πελοπόννησος, EN.O.A.Π., Nαύπλιο 9.5.2009, Aθήνα 2009 [336].
C. Habicht, Pausanias’ Guide to Ancient Greece, University of California, Berkeley 1998², ελλ. μτφρ. Φλ. Πίκουλα, επιμέλεια Γ. A. Πίκουλας, O περιηγητής Παυσανίας, Aθήνα 2010, Iνστιτούτο του βιβλίου – A. Kαρδαμίτσα [8ο μικρό, 328].
Επιστημονικὸ Συμπόσιο, Οίνον ιστορώ Χ, Βελβεντό το οινοφόρο, Κτήμα Βογιατζή, Βελβεντό 19.10.2013, Αθήνα 2014 [304].
Επιστημονικὸ Συμπόσιο, Οίνον ιστορώ ΧI, Ρετσίνα. Η διαχρονική ιστορία της ρητίνης στην οινοποιητική τεχνική, Οινοποιείο Κεχρή, Καλοχώρι Θεσσαλονίκης 19.5.2018, Αθήνα 2019 [307].